سوغات خراسان شمالی چیست؟ - لیتن

استان خراسان شمالی در شمال شرقی ایران واقع شده است و از شمال با کشور ترکمنستان، مرز مشترک دارد. این استان که شهر بجنورد، مرکز آن است، پانزدهمین استان بزرگ کشور است. استان خراسان شمالی، ظرفیت بالایی برای توسعه صنعت گردشگری دارد و از جاذبه های طبیعی، تاریخی و ورزشی فراوانی برخوردار است. از جاذبه های طبیعی این استان می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• روستای گردشگری اسفیدان شهرستان بجنورد
• چشمه بش قارداش بجنورد که آب آن خواص درمانی زیادی دارد.
• گردشگاه باباامان با پوشش گیاهی غنی و چشمه ای پرآب که در کنار شاخه ای از رودخانه اترک نهاده شده است.
• روستای گردشگری گلیان شهرستان شیروان

این استان جاذبه های تاریخی فراوانی را در خود جای داده است که سرآمد همه آن ها، شهر بلقیس اسفراین است. این شهر با مساحتی بیش از 180 هکتار، از بزرگ ترین بناهای خشتی و گلی ایران است. در این شهر تاریخی، که تاسیس آن مربوط به اواخر دوره ساسانی است و زندگی در آن تا خاتمه دوره صفوی ادامه داشته است، مجموعه آثار تاریخی بسیاری واقع شده است؛ ارگ، آب انبار، بازار، کاروانسرا، یخدان، گورستان، مسجد، خندق و...

سالم ترین و برجسته ترین اثر تاریخی شهر بلقیس، ارگ آن است که به عنوان دومین بنای گلی ایران پس از ارگ بم شناخته می گردد و یکی از بزرگ ترین قلعه های باستانی کشور است.

یکی از پرطرفدارترین جاذبه های ورزشی کشور، مسابقات ورزش بومی استان خراسان شمالی، یعنی کشتی با چوخه است که هر سال در ایام نوروز در شهرستان های مختلف این استان برگزار می گردد. اسفراین خراسان شمالی، مهد این ورزش در ایران است و هر سال در روز چهاردهم فروردین، مسابقات کشوری کشتی با چوخه در گود (محل برگزاری مسابقات این رشته) چشمه زینل خان برگزار می گردد. این رشته ورزشی که در گذشته بین بومیان خراسان رواج داشته است، امروزه ورزشکارانی از سراسر کشور و حتی کشورهای دیگر دارد.

سوغات استان خراسان شمالی

سوغات خوراکی

آب نبات

معروف ترین سوغات خراسان شمالی به ویژه بجنورد، انواع آب نبات است که قدمت فراوری آن ها به روش سنتی در کارگاه های محلی استان به بیش از یک قرن می رسد و مصرفشان به جای قند کنار چای بین اهالی بسیار رواج دارد. قدیمی ترین نوع آب نبات فراوریشده در این استان، آب نبات قیچی است که به علت برش با قیچی های بزرگ سنتی، به این نام مشهور است. مشهورترین آب نبات استان، شکرپنیر است. ماده اصلی تشکیل دهنده آب نبات، ماده ای سفیدرنگ شبیه به خمیر است که از جوشاندن شکر با آب، تهیه می گردد. آب و شکر را می جوشانند تا به غلظت مورد نظر برسد سپس این ماده قرمزرنگ را با کشیدن و ورز دادن به خمیری سفیدرنگ تبدیل می نمایند. البته در برخی از انواع آب نبات مانند شکرپنیر از مقدار کمی آرد برنج یا گندم و در برخی دیگر از سفیده تخم مرغ نیز در تهیه خمیر استفاده می گردد. مشهورترین طعم های آب نبات خراسان شمالی که از قدیم رواج داشته اند، هل دار، دارچینی و زنجبیلی هستند اما امروزه آب نبات های این استان در طعم های دیگر مانند نارگیلی، پسته ای و کاکائویی نیز فراوری می شوند که به عنوان سوغات ایران برای گردشگران داخلی و خارجی محبوبیت دارند.

انگور

استان خراسان شمالی، ششمین فراورینماینده انگور کشور است و از نظر سطح زیر کشت این محصول، رتبه پنجم کشور را دارد. از این تاکستان ها، که نیمی از باغ های استان را تشکیل می دهند، 10 درصد از انگور کشور برداشت می گردد. این استان از نظر تنوع محصول نیز جزو استان های برتر کشور است و انواع بسیاری در آن کشت می گردد. مهم ترین انواع انگور استان عبارت اند از کلاهداری، بی دانه سلطانی، شصت عروس، لعل، خلیلی، صاحبی، عسگری، سفید، صابونی و یاقوتی.

صنایع دستی

فرش دورو

بافت این نوع فرش، مختص به ترکمن های استان خراسان شمالی است و این نوع فرش در سایر اقوام ترکمن و منطقه ها دیگر کشور، بافته نمی گردد. روستای دویدوخ علیا، از توابع شهرستان رازوجرگلان، خاستگاه اصلی فرش دوروی ترکمنی است. این نوع فرش با نخی ابریشمی بافته می گردد که با رنگ های طبیعی، رنگرزی شده است. بخشی از نخ های مورد احتیاج بافندگان به وسیله نوغان داران روستا فراوری می گردد و بخشی دیگر به صورت خام (رنگ نشده) از منطقه ها دیگر تامین می گردد و رنگرزی تمام آن ها در روستا انجام می گردد. برای بافت فرش دورو که هر طرف آن، نقشه متفاوتی دارد، دو بافنده پشت دار می نشینند و به صورت هم زمان، فرش را می بافند. عمده تفاوت این فرش با فرش یک رو در روش بافت، مربوط به چله کشی است. از طرح های مشهور فرش دورو، یموت، چهارفصل، قرقچاق، قاپ قاپی و ترنج است. البته فرش دورو به علت دشواری و طولانی بودن زمان بافت، در مقدار های بزرگ بافته نمی گردد و معمولا در ابعاد قالیچه فراوری می گردد. حاصل دسترنج زنان ترکمن این خطه از کشور، قالیچه هایی نفیس و مرغوب است که هواداران زیادی در کشورهای جنوب شرق آسیا و کشورهای اروپایی دارد و پای گردشگران خارجی را به این منطقه، باز نموده است.

گلیم سفره کردی

بزرگ ترین گروه قومی استان خراسان شمالی، عشایر کرد هستند. بافت نوعی گلیم در میان زنان این عشایر رواج دارد که به سفره کردی مشهور است. سفره کردی، گلیمی پشمی است که روی دار افقی (زمینی) بافته می گردد، بافت ظریفی دارد و از تنوع رنگ بالایی برخوردار است. این نوع گلیم در گذشته به علت وجود نقش هایی از حیوانات حلال گوشت، میوه ها و غلات در طرحش و بعلاوه مقاوم بودن در برابر نم و رطوبت، به عنوان سفره و وسیله ای برای نگهداری نان، استفاده می شده است اما امروزه تنها به عنوان زیرانداز کاربرد دارد. شهر آشخانه خراسان شمالی، فعال ترین منطقه استان در فراوری سفره کردی است.

سفره کردی خراسان شمالی در پنجمین جلسه شورای عالی سیاستگذاری ثبت آثار تاریخی و میراث معنوی در سال 1391، در لیست آثار ملی نهاده شد. گلیم سفره کردی در دی ماه سال 1392 پیروز به دریافت نشان اصالت یونسکو شد.