دولت و روشنفکران، الگوی توسعه قانع نماینده به جامعه عرضه نمایند - لیتن

اطهاری می گوید: فقر کارد را به استخوان مردم رسانده است. اما جامعه ایران یک طبقه متوسط بسیار مطلع و متمایزی حتی از کشورهای اروپایی در زمانی که فاشیسم حاکم شد، دارد. ما در دولت قبل این مسئله را دیدیم که طبقه متوسط ایران، طبقه کارگر را قانع کرد که از پوپولیسم دور گردد؛ چون اگر این گونه نمی کرد، خطر جدی تری در کمین بود.

او می گوید: طبقه متوسط ایرانی نمی گذارد این شکاف ها رخ بدهد و کل این نظام بر شانه طبقه متوسط کار می نماید و راسخ است. فرهنگی که این جامعه داشته است و تجربه تاریخی که به خصوص از دوره مشروطه به این سو حمل نموده وحدت ملی را با سنجیدگی نگه می دارد.

اطهاری ادامه می دهد: ولی از آنجاکه نه این دولت توانسته است یک دولت توسعه بخش باشد و جامعه را به یک الگوی توسعه بخشی قانع کند،مسائل بیشتر شده است. البته دولت اصلاً الگویی نداشته است.

او درباره شرایط روشنفکران جامعه می گوید: روشنفکران جامعه مدنی هم نتوانستند یک الگوی توسعه قانع نماینده را به جامعه عرضه نمایند؛ بنابراین خطر بالقوه برای فعال شدن این گسل ها وجود دارد که جامعه به سمت چندقطبی شدن برود.

این پژوهشگر توسعه ادامه می دهد: عوامل خارجی هم به سرعت از این رخنه ها عبور می نمایند و همچون گرگ های گرسنه پیرامون ما هستند. اما همچنان معتقدم که جامعه ایران بافرهنگ تر و عاقل تر است. در حوزه سیاسی از آنجا که منبع درآمد دولت که نفت باشد، کم شده است، جو سبغانه ای برای انحصار قدرت و ثروت به وجود آمده است و من بیشتر مسائل را در این مسئله می بینم. به گفته اطهاری بزرگترین مشکل جامعه نبود الگوی توسعه است نه مسائل دیگر؛ اینکه بخواهیم تعارضات اجتماعی خود را حل کنیم، نیازمند الگویی هستیم که مبتنی بر کثرت گرایی، شفافیت و عقل است. البته بعضی توسعه را در نسبت به سیاست جست وجو می نمایند. ولی این مسائل بسیار انتزاعی و سیاست زده است. دولت هایی که روی کار آمدند نتوانستند حد درخوری برای جامعه داشته باشند و اعتماد جامعه را جلب نمایند.

به گفته او، شرط ابتدایی تشکیل دولت توسعه بخش، دموکراسی به معنایی که گفته می گردد نیست.

این پژوهشگر توسعه می گوید: در آمریکا دموکراسی در حال شکل گیری است؛ شرط انتظام بخشی جامعه ایجاد دولت توسعه بخش و داشتن یک برنامه توسعه است که در درجه اول روشنفکران، نخبگان و گرداننده های اصلی اقتصاد و سیاست نسبت به آن توافق داشته باشند و این جریان است که می تواند راه توسعه را برود. در ایران هم همین اتفاق می افتد.

اطهاری تاکید می نماید: وقتی تفکر نظام مند وجود ندارد و اصول توسعه تقلیل پیدا می نماید به حرف های انتزاعی، مثل آزادی، عدالت، دموکراسی و غیره، یعنی حرف قانع نماینده ای برای جامعه نداریم. در این صورت فقط عقل سلیم جامعه است که آن را نگه می دارد.

او ادامه می دهد: دموکراسی به خودی خود عقلانیت نمی آورد. این نکته را باید به دوستانی گفت که مدام از دموکراسی می گویند. این نوع تقلیل گرایی ها ایدئولوژی اولیه است. برای توسعه باید الگوی توسعه داشت. من باز هم تاکید می کنم وظیفه اصلی روشنفکر ارائه این الگو است نه حرف های انتزاعی ایدئولوژی اولیه، باید عقل ممیز را به جامعه بدهد و منتظر دولت یا دموکراسی نباشد. اگر این کار را نکند، روشنفکر به چه درد جامعه خود می خورد؟

اطهاری می گوید: روشنفکران ایران بسیار کوشش و فداکاری نموده اند؛ اما این رویکرد ناقص به توسعه و اتکا به شعارهای انتزاعی آفتی شده است برای جامعه ایران، طبقه متوسط را دارد فرسوده می نماید و به دنبال آن جامعه را. باید برای جامعه ایرانی الگویی توسعه ارائه داد.